ZA PAN BRAT(KI) Z PORCELANĄ

 „Dekor Viktoria Luise, eines der beliebtesten Dekore seiner Zeit”  [Dekor Victoria Luise, jeden z najpopularniejszych dekorów swoich czasów. ] – czytamy w jednej z publikacji dotyczących porcelany Rosenthal[1]. Dzisiaj, ponad 100 lat po wprowadzeniu do produkcji naczyń dekorowanych motywem fioletowych bratków, możemy sparafrazować to zdanie: „Dekor Victoria Luise – najbardziej popularny dekor wszechczasów”. 

1. Serwis kawowy, Niemcy, ok. 1910 r., Rosenthal Kronach, model Chrysantheme, dekor. Viktoria Luise

1. Serwis kawowy, Niemcy, ok. 1910 r., Rosenthal Kronach, model Chrysantheme, dekor. Viktoria Luise

Jeśli wiosna – to kwiaty. A jeśli kwiaty – to bratki!

Fioletowe bratki, wielkością zbliżone do naturalnych zdobią krawędzie porcelanowych naczyń. Pojedyncze lub zgrupowane po dwa, kwiaty zakomponowane są naprzemiennie z jasnozielonymi listkami. By zbliżyć wizerunek do ideału, każda roślina jest podmalowywana ręcznie białą farbą, nakładaną impastami. Głęboki odcień fioletu przybiera jaśniejsze i ciemniejsze tony, od bladego koloru liliowego po głęboką śliwę. Dekoracji Victoria Luise najczęściej towarzyszy złocenie, które w zależności od modelu naczyń stanowi mocny akcent lub delikatny dodatek. Kontrast żywych barw z białą powierzchnią porcelany tworzy harmonijne, klasyczne zestawienie.

2. Wiktoria Luiza Adelajda Matylda Charlotta Pruska [1892 - 1980]  księżniczka Prus, księżna Hanoweru i Brunszwiku

2. Wiktoria Luiza Adelajda Matylda Charlotta Pruska [1892 – 1980] księżniczka Prus, księżna Hanoweru i Brunszwiku

Skąd nazwa?

Królowie, królewny, książęta i księżniczki oraz ich siedziby gościły na rosenthalowskiej porcelanie od początku istnienia fabryki. Louis XIV, Louis Philipp, Sanssouci, czy Monbijou – to tylko niektóre z nazw modeli filiżanek. Bratkom patronuje Wiktoria Luiza. Nazwa najprawdopodobniej odnosi się do księżniczki Prus, księżnej Hanoweru i Brunszwiku. Nie wiadomo, czy szczególnie upodobała sobie właśnie kwiatową porcelanę, ale zachowane zdjęcia pokazują, że lubiła otaczać się pięknymi przedmiotami.

3. Filiżanka i spodek, Niemcy, 1898-1906 r., Rosenthal Kronach, model Chrysantheme, dekor Viktoria Luise sukienka Solar, kolekcja S/S 2018

3. Filiżanka i spodek, Niemcy, 1898-1906 r., Rosenthal Kronach, model Chrysantheme, dekor Viktoria Luise, sukienka Solar kolekcja S/S 2018

Kwiaty – odwieczna inspiracja artystów

Motywy floralne jako dekoracja sztuki użytkowej wykorzystywane były od początku istnienia ornamentu. Do najdawniejszych należy palmeta – stylizowany liść palmy, zdobiący starożytną, grecką architekturę. Poprzez wieki kwiaty, liście i całe rośliny towarzyszyły sztuce nieprzerwanie. Do końca XV wieku były ozdobą, dodatkiem do głównego przedstawienia lub dekoracją większej całości. XVI wiek przyniósł usamodzielnienie gatunku martwej natury,  a co za tym idzie również jej kwiatowej odmiany. Od tego czasu artyści przedstawiali bukiety kwiatów jako odrębne dzieło, nie potrzebujące dodatkowego uzasadnienia. W XX wieku kwiaty znajdujemy w dziele sztuki każdego rodzaju: ornamenty roślinne zdobią porcelanę, srebra, biżuterię, wyroby ze szkła czy kości słoniowej.

4. Sukienka Solar, kolekcja S/S 2018 Filiżanka i spodek, Niemcy, 1898-1906 r., Rosenthal Kronach, model Chrysantheme, dekor Viktoria Luise

4.  Filiżanka i spodek, Niemcy, 1898-1906 r., Rosenthal Kronach, model Chrysantheme, dekor Viktoria Luise, sukienka Solar kolekcja S/S 2018

Filiżanka i spodek, Niemcy, 1898-1906 r., Rosenthal Kronach, model Chrysantheme, dekor Viktoria Luise

Tajemniczy ogród

Uważny obserwator doliczy się w galerii Artykwariat setek kwiatów namalowanych na płótnie oraz tych, zdobiących przedmioty codziennego użytku. Ich piękno i różnorodność technik zachęciły historyczkę sztuki Zofię Strzelczyk do jeszcze uważniejszego przyjrzenia się poszczególnym przedstawieniom roślin w sztuce wypełniającej nasze gabloty i ściany. Wyniki naszych wnikliwych obserwacji przedstawimy Wam w maju, na wystawie „Tajemniczy ogród”. Tulipany, mimozy, bratki, chabry, całe ogrody i łąki zamieszkujące nasze dzieła sztuki zbadamy pod kątem kunsztu artystycznego, techniki wykonania i klasyfikacji gatunkowej; porównamy wytwory natury z dziełami artystów; zbadamy zależności pomiędzy wizerunkiem kwiatów, a ich pierwowzorem. Szczegóły wkrótce!

Julia Błaszczyńska

Źródła ilustracji:
1. Fotografia Witold Dobaczewski
2.
   http://www.gogmsite.net/the-belle-epoque-1890-1914/subalbum-victoria-luise/1908-viktoria-luise.html
3. Fotografia i opracowanie Witold Dobaczewski
4. Fotografia i opracowanie Witold Dobaczewski

[1] Renate Czotzki 1001 Mokkatasse. Rosenthal vom Historismus bis zur Neuzeit Eine Sammlung, EyeOne Publishing, Kolonia 2005